Zeewolde koestert graven met historische betekenis

ZEEWOLDE – Er bevinden zich op de Algemene Begraafplaats aan de Dasselaarweg in totaal 37 graven die een min of meer historische betekenis hebben of waarvan de grafbedekking een opvallende kwaliteit heeft. Dit blijkt uit een onderzoek dat de gemeente het afgelopen jaar in samenspraak met de Stichting Terebinth heeft uitgevoerd. Ruimen wordt in Zeewolde (nog) niet gedaan, wel is de gemeente voornemens de graven waarvan het grafrust is verstreken terug te brengen tot een sobere staat. Van de graven met een historische betekenis wordt de originele grafbedekking in stand gehouden. 

Vanaf 1983, dus nog voordat Zeewolde in 1984 formeel een gemeente werd, beschikt het dorp over een eigen begraafplaats. Deze werd aangelegd aan de Dasselaarweg in een bos dat tot stand was gekomen in 1974. Ontwerper van de begraafplaats was de landschapsarchitect Pieter van der Molen. Inmiddels is de grafrust (wat betekent dat er niet mag worden geruimd) van menig algemeen graf (voorheen ‘huurgraf’ geheten) verstreken en is deze van particuliere graven (voorheen ‘koopgraf’) niet verlengd. De grafrust bedraagt resp. acht en twintig jaar (en kan vervolgens worden verlengd). De gemeente Zeewolde heeft als beleid de graven niet te ruimen. Om onderscheid te blijven maken met graven waarvoor de grafrust nog geldt en waarvoor grafrechten worden betaald, wil de gemeente de gedenktekens van de andere graven gedeeltelijk of geheel verwijderen. In het laatste geval komt op de graven mogelijk een standaardgedenkteken met personalia te staan. De gemeente heeft door de Verordening op het beheer en gebruik van de begraafplaats uit 2013 de zorgplicht voor gedenktekens die in algemeen historische of in kunstzinnige zin waardevol zijn. Ook kan er sprake zijn van situationele waarde, zoals bij het graf van de Amsterdamse prostituee Gerda Merchel, waarvan het ontzielde lichaam op 25 juli 1984 werd gevonden in de Groenewoudsetocht. Het bleek te gaan om moord, maar de dader werd nooit gevonden. Eerder bestempelde de gemeente Merchels graf al als ‘waardevol’.

Stichting Terebinth (‘Stichting voor funerair erfgoed’) kreeg in de lente van 2021 de opdracht voor het maken van een inventarisatie van de cultuurhistorische graven. Door de coronapandemie kon het project pas in de periode juli-oktober worden uitgevoerd. Het inventariseren gebeurde op basis van een puntensysteem. Zo werden punten gegeven voor activiteiten/verdiensten, bekendheid/status en verbondenheid met Zeewolde. De verbondenheid uitte zich bijvoorbeeld in het in Zeewolde geboren zijn, het er gewoond of gewerkt te hebben en het er overleden zijn. Voor elk van de onderdelen kon een punt worden verkregen. Het bijzondere karakter van Zeewolde kwam bij de inventarisatie meteen tot uitdrukking, vrijwel niemand van de in aanmerking komende overledenen bleek in het pas in 1984 gestichte dorp geboren te zijn... Uiteindelijk werden 37 graven als te bijzonder aangemerkt, om op termijn verloren te gaan. Met de nabestaanden van de betrokken overledenen is intussen contact opgenomen. Als er toestemming voor wordt gegeven, krijgen de graven in kwestie een naam op een speciale website. De gemeente is voornemens voortaan elke tien jaar een inventarisatie uit te voeren.

Ten slotte moet worden opgemerkt dat de inventarisatie slechts een deel van de plaatselijke historie belicht. Tweederde van de Nederlanders kiest er momenteel voor na overlijden te worden gecremeerd. In dat geval is er in veel gevallen geen grafmonument. Ook in Zeewolde wordt er steeds meer voor crematie gekozen. Voor meer info over de graven: grafzoeken.nl en online-begraafplaatsen.nl.