Ds. Elsbeth Gruteke neemt afscheid van Protestantse Gemeente Zeewolde

ZEEWOLDE – Ds. Elsbeth Gruteke neemt zondag 22 mei afscheid van de Protestantse Gemeente Zeewolde. Na vier jaar vertrekt ze naar de Kruiskerk in Huizen.

Plezier beleefd

Ds. Elsbeth Gruteke-Vissia (57) kwam in 2018 de later zo tragisch bij een eenzijdig fietsongeval omgekomen ds. Harry Jaspers Focks opvolgen als predikant bij de PGZ in Zeewolde. Ze was daarvoor vooral bekend vanwege haar radiowerk bij de EO. Pas op haar 50^e werd ze predikant en verbond ze zich aan de Jeruzalemkerk in Amsterdam-West. “De setting was daar totaal anders dan in Zeewolde”, weet ds. Gruteke nog. “Het was een gemeente in een verder geseculariseerde stad. Zeewolde was mijn eerste kennismaking met laten we zeggen een gewone, gemiddelde kerkelijke gemeente. De breedte van een gemeente was nieuw voor mij. Van vrijzinnig tot confessioneel met alles daar tussenin. Ik heb hier echt het handwerk van predikant geleerd.” Naast de zondagochtenddiensten en haar pastorale werk in de gemeente beleefde Gruteke er vooral veel plezier aan de zogenoemde BKL-groep. “De letters staan voor ‘Bijbel, kennis en leren, maar er werd ook weleens ‘bier, kaas en leverworst’ van gemaakt. Allebei was waar. Het ging om een bloeiende groep jongeren die op zondagavond bij elkaar kwam. We hebben heel mooie gesprekken gehad over geloof, leven en eigen situaties. Uit de BKL-groep is een grote belijdenisgroep voortgekomen.”

Corona

Twee van haar vier jaren Zeewolde werden beheerst door corona. Gruteke ervoer vooral de eerste lockdown als ‘heel ingrijpend’. “Ik had het gevoel in een auto te rijden en plotseling werd er op de rem getrapt en kwamen we met z’n allen hardhandig tot stilstand. Ineens stond ik daar met een klein groepje in een lege kerk. Dat was in het begin heel erg zoeken. Gelukkig riep dit ook weer het beste in mensen naar boven. Wat een creativiteit en vindingrijkheid was er in de gemeente!” Corona deed ook wel degelijk iets met het geloof van de predikante zelf. “Ik werd heel erg geconfronteerd met het besef van kwetsbaarheid”, knikt ze. “In ben van na de oorlog, ik werd twintig jaar erna geboren. Ik ken de verhalen van mijn ouders en grootouders. Corona mag je natuurlijk niet één op één met de oorlog vergelijken. Toch moet ik eerlijk zeggen dat het me af en toe flink benauwde. Ik ben getrouwd met een arts. Paul werkt in een ziekenhuis en vertelde mij dagelijks wat er daar gebeurde. Tijdens de eerste lockdown gingen veel mensen dood, helikopters vlogen af en aan en in het hele ziekenhuis waren continu huilende mensen. Er dreigden zelf niet meer voldoende bedden te zijn. Ik had echt het gevoel van: er hoeft maar iets te gebeuren of we vallen met z’n allen om. En toch: ik heb altijd beleden in alles afhankelijk te zijn van God, maar dat voelde ik nu ook echt zo.” Corona had anderzijds voor Gruteke ook iets relativerends. “Ineens maakten we ons verder nauwelijks ergens druk over. Paul en ik zeiden weleens tegen elkaar: waar hadden we het voor corona eigenlijk over? Ja, over de Brexit, maar wat lijkt dat lang geleden.”

Praktisch geloven

De VGF bestaat niet meer in Zeewolde, terwijl de katholieke parochie eveneens in haar voortbestaan wordt bedreigd. De PGZ blijft niet achter en wordt een ‘vergrijzende’ gemeente. Niet bepaald hoopgevend dus. Gruteke wil niet bij de pakken neerzitten en heeft een ‘rotsvast geloof in het voortbestaan van de kerk’. “De kerk is er al tweeduizend jaar. Je had heel grote kerken, maar ook kleine clubjes. Dat is altijd al zo geweest. Het aantal niet-gelovigen in Nederland ligt anno 2022 al boven de 50 procent. Ik heb het gevoel dat we op een soort kantelpunt zitten. De vanzelfsprekendheid van de kerk is weg. En toch geloof ik dat er altijd een groep gelovigen blijft, ook in Zeewolde. Kijk niet naar de aantallen, dan word je alleen maar ontmoedigd.” De vertrekkende predikant leerde in Zeewolde dat mensen er ‘praktisch’ kunnen geloven. “In de polder wonen bovengemiddeld veel doeners, anders waren ze hier waarschijnlijk ook niet naartoe gegaan. Ze houden van aanpakken en zetten zich in voor anderen. Dat zie je terug in bijvoorbeeld het diaconaat. De Kerstpakkettenactie spreekt eveneens voor zich.” Gruteke nam onlangs een beroep aan naar de Kruiskerk in Huizen. Hilversum-Huizen is een kwartier, Hilversum-Zeewolde een half uur, maar dat gaf niet de doorslag. “Ik proef het verlangen met elkaar te willen onderzoeken hoe in deze tijd kerk te kunnen zijn. Het is daar wat meer bevindelijk dan in Zeewolde, iets meer gericht op geloofsverdieping. Dat spreekt mij aan, daar wil ik graag in meedenken. Laat ik ook het oude