Energiecoöperatie Zeewolde: “We hebben volop aardwarmte!”

ZEEWOLDE — Zo’n anderhalf jaar geleden liet Zeewoldenaar Auke van den Hoek met doorrekening van verschillende modellen zien dat een dak vol zonnepanelen niet zo lucratief was als het leek: www.zeewolde-actueel.nl/nieuws/algemeen/264349/-zonnepanelen-zijn-niet-vriendelijk-voor-de-portemonnee-. Zijn betoog eindigde destijds met de hoop dat een lokale energiecoöperatie van de grond getild zou kunnen worden om dat ‘probleem’ te tackelen. Die ENCOZ is inmiddels een feit, en is druk bezig met het in kaart brengen van wat Zeewolde óók te bieden heeft: geothermie, ofwel aardwarmte. De ontwikkelingen gaan snel…

Warmtepomp?

Belangrijk in de context van die ontwikkelingen is het feit dat op gemeenteniveau op dit moment vooral gedacht wordt aan de inzet van warmtepompen. Dat vergt volgens het bestuur van de ENCOZ hoge investeringen van huizenbezitters en gaat leiden tot huurverhogingen bij huurders. Eerst is er de aanschaf (minimaal € 8000,--), daarna de fors hogere stroomrekening, en het vergt (veel) ruimte in de woning. Daarbij zorgt de ventilator in de buitenunit van een warmtepomp voor lawaaioverlast. En het belangrijkste punt: het ziet er niet naar uit dat er voldoende elektra beschikbaar zal zijn vanwege het overvolle stroomnet. De ENCOZ denkt een betrouwbaar alternatief te kunnen bieden. 

Voor onze kleinkinderen... - Eigen foto

ENCOZ

De Energiecoöperatie Zeewolde, kortweg ENCOZ, is van en voor inwoners van Zeewolde. Het bestuur wordt gevormd door Paul de Vries, Henk Hoevelaken en Auke van den Hoek, (bijna) gepensioneerden en allen toegewijde (groot-)vaders. “Dáár doen we het voor, voor onze kinderen en kleinkinderen”, luidt hun motivatie. 

De belangrijkste focuspunten van de coöperatie zijn het realiseren van geothermie in Zeewolde en omstreken en de opslag van energie in moderne grafeen-batterijen. De uitleg van dat complexe proces is gegoten in een deskundig opgezette presentatie via het beeldscherm. Vertrekpunt daarvan is het ‘Ontwikkelplan Regionaal Warmtenet’, dat de verkenning beschrijft van een regionaal warmtenet ‘waarbij warmte onttrokken wordt uit een nog te ontwikkelen datacenter’. Inmiddels is duidelijk dat het datacenter er niet komt. Heeft een warmtenet dan nog wel zin?

Drie vormen van geothermie

“Dat klopt helemaal”, beaamt Van den Hoek. “Die warmtebron komt er niet, en onze insteek is daarom dat er gekeken moet worden of er andere warmtebronnen beschikbaar zijn en of het daarmee financieel haalbaar is om tóch een warmtenet te ontwikkelen. Hij somt een paar overheidsbesluiten op. “Al in 2019 is besloten dat in 2030 de kolencentrales gesloten moeten zijn, dat in 2050 alle 46 gascentrales stilgelegd moeten zijn, en in het klimaatakkoord is vastgelegd dat er dan maar liefst 175,4 TWh, dat is 175.400.000 MWh, uit andere bronnen gehaald moet worden die geen CO2 produceren. Doen we dat niet, dan komt er geen of veel te weinig stroom uit het stopcontact, want met alleen zon en wind gaan we dat écht niet redden. Hamvraag: waar halen we dan de energie vandaan? Het antwoord is: ondiepe, diepe en ultra diepe geothermie.”

Ondiepe, diepe en ultradiepe geothermie in schema. - Eigen foto

Het werkt al!

Bestaat dat al in Flevoland? “Nou en of! Er zijn al opsporingsvergunningen voor aardwarmte afgegeven, en er draaien zelfs al geothermiesystemen.” 

Van den Hoek laat voorbeelden zien uit de Noordoostpolder en de Koekoekspolder, waar die systemen draaien voor de glastuinbouw. “Die bedrijven zijn groot genoeg om flink te kunnen investeren, en dat hebben ze gedaan. Het lukte daar om op dieptes van minder dan 2000 meter energie op te wekken met in totaal een warmte-equivalent van bijna 25.000 huishoudens. Reken je dat om naar particuliere inkoop, dan besparen ze in totaal ruim 46 miljoen euro op jaarbasis. Die lachen zich natuurlijk een hoedje! Dichter bij huis is er een ander voorbeeld: het project Gooi en Eemland, dat twaalf gekoppelde geothermiecentrales behelst, waarmee in totaal 288.000 huishoudens van warmte kunnen worden voorzien. In 2019 is hier gestart met het ontwikkeltraject en het aanvragen van de eerste vergunningen. Binnenkort gaat de eerste spade de grond in. Het kán dus snel…!”

Quickscan

Dat er nog heel wat aan vooraf gaat blijkt wel uit het vervolg van de presentatie. Kern van de zaak is gedegen onderzoek naar geschiktheid van mogelijke locaties. De bodemlaag moet geschikt zijn voor warmteproductie, én de warmtevraag dient groot genoeg te zijn. Waar vind je dat? 

Om op die vraag antwoord te krijgen heeft ENCOZ in samenwerking met Larderel Energy (www.larderel.nl) een quickscan laten uitvoeren die in kaart moest brengen waar zich in Zeewolde en omgeving boorlocaties met voldoende warmtepotentie bevinden. Samen met de resultaten van een breder potentieonderzoek over Noord Holland en Flevoland wijst de quickscan uit dat ‘dicht bij huis’ zones aan te wijzen zijn waar geboord kan worden, en waar aansluiting op het bestaande warmtenetwerk van Zeewolde technisch mogelijk is. 

Warmteschap

Om geothermie ook voor inwoners van Zeewolde verantwoord te realiseren ziet de ENCOZ zichzelf het liefst ontwikkelen tot een Warmteschap. “Dat kun je vergelijken met een Waterschap. Een Warmteschap is kleinschalig, zeg maar een wijkbedrijf voor warmte, met een democratische structuur voor lokaal eigendom, waar de bewoners zelf (51%) zeggenschap over hebben. Het houdt zich bezig met alle elementen uit de warmteketen, zoals de bron, het net, de levering, isolatie, kortom alle energiediensten rond warmte én koude. Vaak is het een coöperatie, maar er zijn ook andere rechtsvormen mogelijk.” 

Conclusie

De voorlopige conclusie uit al dat onderzoek tot nu toe luidt dat er in de bodem van Zeewolde kansrijke plaatsen voor geothermie zijn, buiten het waterwingebied. Middels het ontwikkelplan Regionaal Warmtenet weten we dat er voldoende vraag is naar warmte. Niet onbelangrijk: in Zeewolde is er in sommige wijken al een warmtenet. De huidige inschatting op kans van slagen is dan ook hoog. 

De volgende stap zou moeten zijn het aanvragen en uitvoeren van een zogenoemde opsporingsvergunning bij het Ministerie van Economische Zaken. Dat behelst onder andere nader bodemonderzoek en het aanleveren van een projectplan. Die opsporingsvergunning wordt eigendom van de ENCOZ, en dus van de burgers die meedoen in de aanloop naar het Warmteschap. 

Dan volgt vanzelfsprekend nog een heel traject rond de financiering van een geothermieproject. Investeerders moeten worden aangetrokken, de gemeenten Ermelo en Harderwijk komen in beeld, en uiteraard speelt de Europese Unie een rol. “Ik heb gesproken met iemand van de EU”, aldus Van den Hoek, “en ik kreeg te horen dat er veel geld klaar ligt voor dit soort projecten. Dat stemt hoopvol!”

Principeverzoek aan de gemeente

Op de vraag hoe de gemeente Zeewolde hierin staat wordt door de heren bestuursleden ietwat bedenkelijk gekeken. “In het gemeentelijk Buurt Uitvoeringsplan, dat als doel heeft om buurten aardgasvrij te maken, wordt een sterke voorkeur uitgesproken voor warmtepompen. Wij hebben de beperkte haalbaarheid en andere evidente nadelen op een rijtje gezet, en daar bij aan de gemeente gevraagd of die nadelen afgezet zijn tegen de voordelen van geothermie. Bovendien is een in principe openbare businesscase, onderdeel van dat eerder genoemde ‘Ontwikkelplan Regionaal Warmtenet’ met voor ons belangrijke berekeningen niet beschikbaar voor geïnteresseerden. We hebben aangedrongen op antwoord op onze vragen, en die businesscase opgevraagd in het kader van de Wet Openbaarheid van Bestuur. Dat loopt inmiddels maanden, maar nog steeds geen antwoord. We hebben daarom een principeverzoek ingediend met de dringende vraag naar de visie van de gemeente op de haalbaarheid van onze plannen. We wachten nu op het antwoord.”

Informatieavond

Geïnteresseerden kunnen terecht op de website van de ENCOZ: www.encoz.nl. Men beantwoordt graag uw vragen via info@encoz.nl, en lid worden (€ 35,-- per jaar) kan via het te downloaden lidmaatschapsformulier. 

Op 3 april a.s. organiseert de ENCOZ een informatieavond in De Verbeelding, voor maximaal 50 deelnemers. Opgeven daarvoor is nodig, via info@encoz.nl. “Welkom!”

Dit is een partnerbijdrage van:
Energie Coöperatie Zeewolde (ENCOZ)
www.encoz.nl